Γνωρίζοντας τον τόπο μας: Αρχαίο Φίστυο

Στην Αιτωλική ενδοχώρα, κοντά στη Β όχθη της λίμνης Τριχωνίδας, επάνω στο δρόμο Δογρής - Νερομάνας, σε απόσταση 1,5 χλμ. Ν-ΝΔ του χωριού Νερομάννα (παλαιό όνομα Σομπονίκος) και 1 χλμ. περίπου ΒΑ της Δογρής, πάνω σε ένα λόφο ύψος 400 μ., με το τοπωνύμιο Παλιομονάστηρο, σώζονται τα ερείπια μιας αρχαίας
οχυρωμένης πόλης, πιθανόν του αρχαίου Φιστύου. 

Η οχύρωση αυτή (πόλη με ακρόπολη) αναπτύσσεται γύρω από το ερειπωμένο μοναστήρι των Αγίων Αποστόλων (εξ’ ου και το τοπωνύμιο Παλιομονάστηρο), ενώ στην περιοχή της εκκλησίας υπάρχει και μία πηγή, γύρω από την οποία υπάρχουν επίσης αρχαίες λιθόπλινθοι. Η τοποθεσία απέχει από την ακρόπολη της Παραβόλας περίπου 5 χλμ. προς τα Α της, ενώ βρίσκεται περίπου 9 χλμ. ΒΔ της οχύρωσης του ιερού του Θέρμου. 

Ερείπια αρχαίων κτιρίων και τάφοι έχουν βρεθεί μέσα στα όρια της oχύρωσης της πόλης. Αρχαίοι τάφοι έχουν βρεθεί και εξωτερικά (στα ΝΔ) της οχύρωσης. Ανατολικά (απόσταση 200 μ.) και εξωτερικά της οχύρωσης της πόλης, διακρίνονται τα υπολείμματα μίας κυκλικής σε κάτοψη, θολωτής και υπόγειας δεξαμενής. Έχει μέγιστη διάμετρο 4,50 μ. και είναι επιχρισμένη εσωτερικά με υδραυλικό κονίαμα. 

Σε απόσταση 2, 6 χλμ. Β της οχύρωσης της πόλης του αρχαίου Φιστύου και στα ΝΑ της θέσης Κρύο Νερό, βρισκόταν, όπως συμπεραίνεται από το περιεχόμενο των επιγραφών που βρέθηκαν εκεί, εντοιχισμένες στην παλιά εκκλησία της Αγίας Τριάδας, το ιερό της Αφροδίτης Συρίας της εν Φιστύω ή της Φιστυίδος της έν Ιαρίδαις. Αποτελούσε ιερό της πόλης του Φιστύου, ενώ οι επιγραφές που βρέθηκαν εκεί, είναι κυρίως απελευθερωτικές (δούλων) και χρονολογούνται σε μεγάλο βαθμό στο τέλος του 3ου και τις αρχές του 2ου αι. π.Χ.