« Η Ελλάδα στις φλόγες του πολέμου. 1940-1944» του Παναιτωλιώτη Παναγιώτη Ι. Φαναριώτη

Απόσπασμα από το βιβλίο « Η Ελλάδα στις φλόγες του πολέμου. 1940-1944» κεφάλαιο 13.16 με τίτλο « Η Ζωή εν Τάφω…» : 

*Το βιβλίο « Η Ελλάδα στις φλόγες του πολέμου. 1940-1944» είναι του συγγραφέα - καθηγητή Παναγιώτη Ι. Φαναριώτη, που γεννήθηκε στο Παναιτώλιο, απο τις εκδόσεις Σταμουλη Α.Ε :



«Πράγματι στις 9 Απριλίου του 1944 λίγες μέρες πριν το Πάσχα και μάλιστα την Κυριακή των Βαΐων εκδηλώθηκε
επίθεση εναντίον μιας αμαξοστοιχίας εκ μέρους αντάρτικων ομάδων η οποία, όπως ελέγετο είχε ωςαποτέλεσμα το φόνο δέκα Γερμανών. 
Σύμφωνα με εντολή και εξαιτίας όλων αυτών των γεγονότων οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας τελούνταν νωρίς το απόγευμα σεπολύ βαριά ατμόσφαιρα. Εν τω μεταξύ ως αντίποινα για την πράξη αυτή οι Γερμανοί αποφάσισαν την εκτέλεση (120) εκατόν είκοσιομήρων από τους εγκλείστους στις φυλακές, χωρίς, όπως ήταν άλλωστε φυσικό, να ανακοινωθεί τίποτε σχετικό, οπότε στις 14 Απριλίου 1944 ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής πρωί- πρωί , όταν οι κάτοικοι του Αγρινίου βγήκαν για να κάνουν τα πασχαλινά τους ψώνια, αντίκρισαν ένα φρικιαστικό θέαμα. Σε τρεις από τους δέκα περίπου φανοστάτες της κεντρικής πλατείας της πόλεως ήταν απαγχονισμένος και ένας όμηρος. Ταυτόχρονα, πιο πέρα σε ένα οικόπεδο στην περιοχή της ΑγίαςΤριάδας κοντά στο κτήριο των φυλακών του Αγρινίου, εκτυλίσσονταν σκηνές φρίκης.Οι όμηροι ανά δέκα οδηγούντο από τις φυλακές στο χώρο εκτελέσεως όπου αντίκριζαν το εκτελεστικό απόσπασμα. Ο αρχηγός του αποσπάσματος έδινε το παράγγελμα και μια ομοβροντία πυροβολισμών έριχνε τα αθώα αυτά θύματα μέσα στον τάφο ο οποίος, με τη μορφή μεγάλου ορύγματος, είχε προετοιμασθεί. Ορισμένοι από τους μελλοθάνατους μέσα στην απόγνώση τους ξέφυγαν από το εκτελεστικό απόσπασμα και έτρεξαν να σωθούν, πλην όμως επειδή ο χώρος ήταν περιφραγμένος, βρήκαν το θάνατο πάνω στα συρματοπλέγματα από τους πυροβολισμούς άλλων στρατιωτών. 
Ακολουθούσε η χαριστική βολή και εν συνεχεία νέα δεκάδα έπαιρνε την θέση της προηγούμενης. Σε μια από τις δεκάδες ομήρων συγκαταλέγονταν και ένα παιδί από το Παναιτώλιο ηλικίας 13 η 14 ετών. Μόλις ο διοικητής του εκτελεστικού αποσπάσματος αντίκρισε το παιδί αυτό μεταξύτων υπό εκτέλεση ομήρων και πριν δώσει το παράγγελμα «πυρ», έσπευσε και τοτράβηξε από τους υπολοίπους. Έτσι σώθηκε ο νέος αυτός, ο οποίος όμως, όπως ήταν φυσικό, υπέστη σοβαρά ψυχικό κλονισμό. 

Το Παναιτώλιο θρήνησε επίσης την απώλεια του Γιώργου Διαμάντη, ενός λαμπρού παλικαριού περίπου 25 ετών, το οποίο βρέθηκε μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα των Γερμανών, χωρίς να έχει, όπως άλλωστε και τα λοιπά αθώα θύματα κάποια ανάμειξη σε sabotage ή βίαιες πράξεις εναντίον των Γερμανών ή των ανδρών του τάγματος ασφαλείας. Ήταν η μοναδική στιγμή όπου όλοι έζησαν στην πράξη την θλίψη της Παναγίας για τον εσταυρωμένο γιο της.

Αυτή η Μεγάλη Παρασκευή τουλάχιστον για τον λαό που ζούσε στην ευρύτερη περιοχή του Αγρινίου, υπήρξε σταθμός και ορόσημο, διότι έζησαν από πρώτο χέρι τη σκληρότητα του κατακτητή, ο οποίος συναισθανόμενος την επερχόμενη κατάρρευσήτου ύστερα από τις αλλεπάλληλες αποτυχίες του σε όλα τα μέτωπα, προσπαθούσε ναεπιβληθεί με κάθε μέσον. Η αίσθηση αυτή είχε γίνει συνείδηση πλέον σε όλουςτους σκλαβωμένους Έλληνες ενώ η γλυκιά προσμονή της ελευθερίας απάλυνε τον πόνο τους από τις στερήσεις, τις σφαγές και την τρομοκρατία.»