Καλογιάνος ή Κοκκινολαίμης, γνωστός και ως Ρούβελας, Τσιπουργιάννης ή Κουμπογιάννος είναι ένα μικρόσωμο, στρουθιόμορφο πουλί, που ανήκει στην οικογένεια των τσιχλών.
Αν και το συνολικό του μέγεθος δεν ξεπερνάει τα 14 εκατοστά μαζί με την ουρά του, είναι από τα
δημοφιλέστερα πουλιά της Ευρωπαϊκής αλλά και της Ελληνικής ορνιθοπανίδας. Στην ηπειρωτική Ελλάδα όπου και συναντάται συχνά, κατέχει τον τίτλο ενός καχύποπτου πουλιού, στην Βρετανία όμως είναι γνωστός ως "ο θρασύτατος φίλος του κηπουρού".
Στην Ευρώπη ο κοκκινολαίμης έχει συνδυαστεί με τον ερχομό των Χριστουγέννων. Και αυτό συμβαίνει γιατί κατά τον 18ο αιώνα οι ταχυδρόμοι που έφερναν τις Χριστουγεννιάτικες κάρτες στους Βρετανούς, φορούσαν κόκκινο γιλέκο και τους φώναζαν "κοκκινολαίμηδες"! Χαρακτηριστικό γνώρισμα των κοκκινολαίμηδων που είναι κατά βάση μοναχικά πουλιά, εκτός της περιόδου αναπαραγωγής, είναι το πορτοκαλοκόκκινο χρώμα στο πρόσωπο, την τραχηλιά και το στήθος, το οποίο και χρησιμοποιεί φουσκώνοντάς το για να τρομάξει τους εχθρούς του.
Αν και είναι μικρόσωμο πουλί, φαίνεται να έχει μεγάλο κεφάλι, "χωρίς λαιμό", με μικρό στιβαρό ράμφος. Το υπόλοιπο φτέρωμά του είναι καστανωπό με μια στενή κίτρινη ρίγα στην φτερούγα. Το φτέρωμα της κοιλιάς του έχει λευκό χρώμα. Το αρσενικό και το θηλυκό δεν έχουν ουσιαστικές διαφορές στο χρωματισμό του φτερώματός τους. Με τα μακριά και λεπτά πόδια του κινείται με απίστευτη ευκολία πραγματοποιώντας μικρά πηδήματα στο έδαφος. Κινείται με χαρακτηριστικό τρόπο σέρνοντας τα φτερά του στο έδαφος και σηκώνοντας την κοντή ουρά του. Κοντοστέκεται, κάνει μια μικρή υπόκλιση, μένει στιγμιαία ακίνητος, ξαναπηδάει και φτερουγίζει. Είναι ενδημικό πουλί και τον συναντάμε σε όλη την Ευρώπη, την Μικρά Ασία, την Αφρική και την Περσία.
Τον χειμώνα μας επισκέπτεται μεγάλος αριθμός πουλιών από την Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, τα οποία διαχειμάζουν στην χώρα μας και την εγκαταλείπουν ξανά στις αρχές της Άνοιξης για να επιστρέψουν στα μέρη τους προκειμένου να ετοιμαστούν για το ζευγάρωμα. Στην Ελλάδα τον συναντάμε όπου και να γυρίσουμε το βλέμμα μας. Και σίγουρα αν δεν τον δούμε θα ακούσουμε το καθαρό, μελωδικό αλλά και μελαγχολικό του κελάηδημα για το οποίο κατέχει δικαίως τον τίτλο "το αηδόνι του χειμώνα". Το χαρακτηριστικό γεμάτο από ποικιλία ήχων κελάηδημά του, μπορεί να ακούγεται από το χάραμα, μέχρι και τις νυχτερινές ώρες, ιδίως αν υπάρχουν φώτα στις πόλεις, αλλά διαφοροποιείται ανάλογα με την εποχή. Το φθινόπωρο ακούγεται σαφώς πιο μελαγχολικό. Ο κοκκινολαίμης χρησιμοποιεί το κελαηδημά του ως ένα μέσο για να ορίζει την επικράτειά του. Το παράδοξο είναι ότι μετά την περίοδο αναπαραγωγής το ζευγάρι χωρίζει, και αν βρεθεί το ένα στην επικράτεια του άλλου, μετατρέπονται σε αντίπαλοι. Το θηλυκό είναι από τα σπάνια του είδους που κελαηδεί και αυτό προσπαθώντας να διεκδικήσει το χώρο που του ανήκει. Η επικράτεια του κάθε πουλιού φτάνει τα δέκα στρέμματα, αλλά όταν παρατηρείται συνωστισμός επισκεπτών μειώνονται στα δύο στρέμματα. Το όμορφο αυτό πουλάκι μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επιθετικό προς τα άλλα πουλιά του είδους του, τραυματίζοντάς τα στην προσπάθειά του να επιβιώσει ειδικά όταν οι συνθήκες είναι δύσκολες.
Το αδυσώπητο κρύο, η αδυναμία εύρεσης τροφής και τα διάφορα αρπακτικά πουλιά είναι οι κυριότεροι φυσικοί παράγοντες για την μεγάλη θνησιμότητα που παρατηρείται στα πουλάκια αυτού του είδους. Ο τολμηρός του χαρακτήρας αλλά και η ομορφιά του τον έχουν καταστήσει πρωταγωνιστή σε πλήθος παιδικών βιβλίων και πάμπολλα ποιήματα έχουν γραφτεί για το γλυκύτατο κελάηδημα του.
Η λαϊκή μας παράδοση
Στην περιοχή του Αγρινίου, το πουλί αυτό, που είναι
γνωστό ως «καλογιάννος», συνδέεται με μια Αγρινιώτικη λαϊκή παράδοση
(βλέπε το βιβλίο: Aνθολόγιο για τα παιδιά του Δημοτικού, μέρος δεύτερο,
Oργανισμός Eκδόσεως Διδακτικών Bιβλίων, 1975).
Σύμφωνα με την παράδοση αυτή, Βασιλιάς των πουλιών δεν είναι ο αϊτός. Είναι ο καλογιάννος.
Και να πως έγινε.
Μια φορά ζητούσαν
τα πουλιά βασιλιά, και ο Θεός τους είπε να γίνει Βασιλιάς εκείνο το
πουλί που θα πετάξει ψηλότερα.
Τα πουλιά δεν ήθελαν να γίνει αυτή η
αναμέτρηση, γιατί ήξευραν πως έτσι βασιλιάς θα γίνει ο αετός· μόνον ο
καλογιάννος δέχτηκε.
Αποφασίστηκε λοιπόν να γίνει ο διαγωνισμός ανάμεσα
στα πουλιά. Πετάει ο αετός, πετάνε και τα άλλα πουλιά.
Άμα
ο αϊτός επέρασε όλα τα πουλιά στο ύψος και έφτασε ώς εκεί που δεν
ημπορούσε να πετάξει πλέον ψηλότερα, εφώναξε: «Ποιος μπορεί να πετάξει
ψηλότερα από μένα;»
Ο καλογιάννος τότε, που είχε κρυφτεί στη ράχη του
αϊτού, πρόβαλε ολίγο πάνω από τον αϊτό και εφώναξε:
«Εγώ!»
Και έτσι έγινε βασιλιάς.
πηγή: http://www.epoxi.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου