Λευκός πελαργός - Λαογραφία και κουλτούρα *Γράφει η Τζίνα Τραμπάζαλη

 

Λευκός πελαργός -Λαογραφία και κουλτούρα

Της Τζίνας Τραμπάζαλη

Για τον νεαρό Χρήστο, τον γείτονα

Εξ αφορμής  της αναπαραγωγής  λευκών πελαργών και στο χωριό μας, το Παναιτώλιο, μερικές πληροφορίες που αφορούν στη μυθολογία και την παράδοση γι’  αυτό το υπέροχο μεταναστευτικό πουλί.

Μυθολογία & Παράδοση

Λόγω του επιβλητικού  μεγέθους, της προτίμησης σε θηράματα  βλαβερά για τον άνθρωπο όπως τα τρωκτικά, της φωλεοποίησης  κοντά και μέσα  σε ανθρώπινους οικισμούς ο λευκός πελαργός είχε και έχει σημαντική  παρουσία και αντίκτυπο στον ανθρώπινο πολιτισμό και την λαογραφία.

Στην Αρχαία Αίγυπτο, συνδέθηκε με την «ψυχή».  Στα Εβραϊκά   σημαίνει «ελεήμων» ή «καλός». Στην ελληνική και ρωμαϊκή μυθολογία οι λευκοί πελαργοί απεικονίζονται ως πρότυπα γονικής αφοσίωσης.  Αναλάμβαναν, επίσης, τη φροντίδα των ηλικιωμένων γονέων τους. Ένας νόμος του αρχαίου ελληνικού Δικαίου ονομάστηκε Πελαργόνιος ή Πελαργικός Νόμος, ο οποίος όριζε ότι τα παιδιά ήταν υποχρεωμένα να γηροκομούν τους γονείς τους. Στην αρχαία Ελλάδα  η θανάτωση ενός πελαργού θα μπορούσε να επιφέρει την ποινή του θανάτου στον δράστη. Για τους  Ρωμαίους η άφιξη του λευκού πελαργού την άνοιξη, έδινε σήμα στους αγρότες για  να φυτεύσουν τα αμπέλια τους.  

Στην σλαβική μυθολογία, οι πελαργοί μετέφεραν τις αγέννητες ψυχές πίσω στη Γη την άνοιξη και το καλοκαίρι. Αυτή η πεποίθηση εξακολουθεί να υπάρχει στις μέρες μας  στο πλαίσιο της φημισμένης δοξασίας ότι «οι πελαργοί φέρνουν τα παιδιά στον κόσμο». Και σήμερα τυχόν σημάδια στο πίσω μέρος του κεφαλιού ενός νεογέννητου, που στην ουσία είναι ένας αυχενικός σπίλος -  Naevus flammeus nuchae,  αποκαλούνται χαϊδευτικά από τους γιατρούς «πελαργοδαγκώματα»!!

Οι πελαργοί θεωρούνται τυχερά πουλιά και η θανάτωσή τους, σε πολλούς πολιτισμούς,  φέρνει δυστυχία.

Οι Μουσουλμάνοι  σέβονται  τον λευκό πελαργό επειδή, όπως πιστεύουν, κάνει  κι αυτός το ετήσιο προσκύνημα στη Μέκκα, κατά τη μετανάστευση του.  Στη Γερμανία, η παρουσία μιας φωλιάς πελαργού σε κάποιο σπίτι το  προστατεύει από πυρκαγιά. Οι Πολωνοί, οι Λιθουανοί και οι Ουκρανοί πιστεύουν ότι οι πελαργοί φέρνουν αρμονία στο σπίτι όπου  κατασκευάζουν την φωλιά τους. Ο λευκός πελαργός είναι το πτηνό σύμβολο για την περιοχή της Αλσατίας στην Γαλλία.

Πολλά φυτά της οικογένειας Geraniaceae (Γεράνια) , ονομάζονται πελαργόνια από το χαρακτηριστικό «ράμφος» του καρπού τους όπως αυτός της Αρμπαρόριζας, επιστημονικά Πελαργόνιο το βαρύοσμο.