Στην διακονία των Ενοριακών Κύκλων Μελέτης Αγίας Γραφής ήταν αφιερωμένη η σύναξη που συγκάλεσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ. Δαμασκηνός, το πρωί της Παρασκευής, 19 Σεπτεμβρίου 2025 στο Ιερό Ησυχαστήριο Αγίων Κυπριανού και Ιουστίνης Παναιτωλίου.
Κατά την έναρξη ο Υπεύθυνος του
Τομέα Κύκλων Μελέτης Αγίας Γραφής και Εσπερινών Κηρυγμάτων της Ιεράς Μητροπόλεως, Πρωτοπρ. Δημήτριος Πατσιαλός, αναφέρθηκε στην λειτουργία των Κύκλων Μελέτης Αγίας Γραφής στην Ιερά Μητρόπολή μας κατά την περσινή ιεραποστολική χρονιά και μίλησε για την αναγκαιότητα της συνέχισης με περισσό ζήλο της σπουδαίας αυτής διακονίας.Κεντρικός ομιλητής της Συνάξεως ήταν ο Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως, Αρχιμ. Θεολόγος Ντούβαλης, ο οποίος εισηγήθηκε το θέμα: «Η μελέτη της Αγίας Γραφής ως θεραπευτική και ελπιδοφόρα πρόταση στην εποχή μας».
Κλείνοντας την Σύναξη ο Σεβασμιώτατος ευχαρίστησε θερμά τον π. Θεολόγο Ντούβαλη για την εμπεριστατωμένη κατά πάντα ομιλία του, τονίζοντας ότι είναι ένας Κληρικός κατηρτισμένος, με ιδιαίτερο ζήλο και προθυμία. Ευχαρίστησε επίσης τον Υπεύθυνο των Κύκλων Μελέτης Αγίας Γραφής και Εσπερινών Κηρυγμάτων, π. Δημήτριο Πατσιαλό για την μεθοδική εργασία που επιδεικνύει στο έργο που του ανατέθηκε, καθώς και τον Ιεροκήρυκα, π. Σιλουανό Ψιλιά για την συμβολή του στην οργάνωση και τον προγραμματισμό της θεματολογίας των ετήσιων μαθημάτων.
Αναφέρθηκε στην σπουδαιότητα του τομέα της κατήχησης των ενηλίκων και στην αξία του μέσα στη ζωή της Εκκλησίας, τονίζοντας ότι οι ιερείς είναι εξ ολοκλήρου υπεύθυνοι για το έργο αυτό και τους προέτρεψε να εργάζονται με ζέση, με ζήλο, μεράκι και πνεύμα θυσιαστικής προσφοράς. Επίσης, αναφέρθηκε στο έλλειμμα κατήχησης που υπάρχει στους πιστούς με αποτέλεσμα να δίδεται μεγάλη έμφαση στα εξωτερικά στοιχεία της λατρευτικής ζωής και όχι στην ουσία, στην καρδιά της λατρείας και στην αποκάλυψη της παρουσίας του Θεού. Τόνισε, ότι οι Ενοριακοί Κύκλοι Μελέτης της Αγίας Γραφής είναι μια ευκαιρία καταρχήν για τους ίδιους τους Κληρικούς να ανατροφοδοτούνται και να καταρτίζονται πνευματικά.
Ολοκληρώνοντας, αναφέρθηκε στα πολλαπλά οφέλη που προσφέρουν οι Ενοριακοί Κύκλοι Μελέτης Αγίας Γραφής εν γένει στην ενοριακή ζωή και έδωσε πρακτικές οδηγίες για την οργάνωση και την διεξαγωγή αυτού του έργου, υπογραμμίζοντας με έμφαση την σωστή προετοιμασία και κατάρτιση των Κυκλαρχών και την καλλιέργεια οικογενειακής ατμόσφαιρας, αφού όλοι οι πιστοί πρέπει να νοιώθουν τα μέλη της μεγάλης οικογένειας που είναι η Εκκλησία.
Ακολουθεί η εισήγηση του Αρχιμ. Θεολόγου Ντούβαλη
ΘΕΜΑ: «Ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὡς θεραπευτικὴ καὶ ἐλπιδοφόρα πρόταση στήν ἐποχὴ μας»
1. Εἰσαγωγή – Χαιρετισμός – Καλωσόρισμα.
Σεβασμιώτατε,
ἀγαπητοὶ μου Πατέρες καὶ ἀγαπητοὶ συνεργάτες στὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας.
Μὲ πνεῦμα χαρᾶς, πραγματοποιοῦμε σήμερα τήν εὐλογημένη αὐτὴ σύναξη, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ ὄχι ἁπλῶς μιὰ προγραμματισμένη συνάντηση, ἀλλὰ ἕνα σταθμὸ πνευματικῆς συνάντησης καὶ ἐνίσχυσης. Βρισκόμαστε ἐδῶ ὡς ζωντανὰ μέλη τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ὡς ἀναζητητές τῆς ἀλήθειας τοῦ Εὐαγγελίου, ὡς ἄνθρωποι ποὺ ποθοῦν νὰ ζήσουν ὄχι ἐπιφανειακά, ἀλλὰ ἐν Χριστῷ, μὲ ρίζες στήν ἀλήθεια τῆς Πίστεώς μας.
Στήν προσπάθεια αὐτή, πολύτιμος καθοδηγητής καὶ ἀκλόνητος συμπαραστάτης εἶναι ὁ Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας, ὁ Μητροπολίτης Αἰτωλίας καὶ Ἀκαρνανίας κ. Δαμασκηνός. Ἡ παρουσία τῶν Κύκλων Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς στήν τοπικὴ μας Ἐκκλησία δέν εἶναι ἀποτέλεσμα ἑνός γενικοῦ σχεδιασμοῦ, ἀλλὰ καρπός τῆς ἐναγώνιας καὶ ἄγρυπνης ποιμαντικῆς του μέριμνας. Ὁ Σεβασμιώτατος, μὲ πατρικὴ φροντίδα καὶ εἰλικρινῆ πόθο γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ψυχῶν, διαρκῶς προτρέπει, ἐνισχύει, καθοδηγεῖ καὶ ἐνθαρρύνει τὸ ἔργο αὐτό, βλέποντάς το ὡς μία ἀπὸ τίς πιὸ οὐσιαστικές διαστάσεις τῆς πνευματικῆς καλλιέργειας τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ.
Ἡ ἀγωνία του δέν εἶναι διοικητικὴ ἤ τυπική. Εἶναι ἀγωνία ἀληθινοῦ Ποιμένα, ποὺ γνωρίζει ὅτι χωρίς ἐπαφὴ μὲ τόν λόγο τοῦ Θεοῦ, ἡ πνευματικὴ ζωὴ μαραίνεται καὶ ἡ Ἐκκλησία κινδυνεύει νὰ μετατραπεῖ σὲ σχῆμα ἐξωτερικὸ καὶ ἀνίσχυρο. Μὲ πίστη στήν καθοδηγητικὴ δύναμη τῶν Γραφῶν καὶ μὲ ἐμπιστοσύνη στήν ἑτοιμότητα τῶν πιστῶν νὰ ἀνταποκριθοῦν, ὁ Σεβασμιώτατος ἐπενδύει σὲ αὐτούς τούς Κύκλους ὡς ἔργο οὐσίας, ὄχι ἁπλῆς ἐπιμόρφωσης, ἀλλὰ ὡς ἔργο σωτηριολογικό.
Τόν εὐχαριστοῦμε ἐκ βάθους καρδίας καὶ προσευχόμαστε ὁ Θεός νὰ τοῦ χαρίζει δύναμη, φώτιση καὶ ὑγεία, ὥστε νὰ συνεχίσει νὰ ποιμαίνει «καλῶς καὶ θεαρέστως» τὸ ποίμνιὸ του. Εὐχαριστοῦμε δὲ καὶ ὅλους ἐσάς, ποὺ εἶστε παρόντες σήμερα καὶ παρακαλοῦμε νὰ δείξετε ἐκ τῶν προτέρων τήν ἀνοχὴ καὶ ἐπιείκειὰ σας, σὲ ὅσα λεχθοῦν, τὰ ὁποῖα δέν ἀποτελοῦν ὑποδείξεις ἀλλὰ ἀφορμὴ προβληματισμοῦ καὶ γόνιμου διαλόγου.
2. Ἡ σημασία τῆς μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὡς ποιμαντικὴ πράξη.
Ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς δέν ἀποτελεῖ ἕνα ἁπλὸ πνευματικὸ ἐνδιαφέρον ἤ ἀκαδημαϊκὴ ἐνασχόληση. Εἶναι μιὰ βαθιὰ ἐκκλησιαστικὴ πράξη, μία πράξη ποιμαντικῆς εὐθύνης καὶ ἀγάπης, ποὺ ἀφορᾶ ἄμεσα τήν καρδιὰ τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μας βίου. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, «ζῶν γάρ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ καί ἐνεργῆς» (Ἑβρ. δ,12), δέν εἶναι ἕνα στατικὸ κείμενο, ἀλλὰ ζωντανὴ παρουσία τοῦ Θεοῦ μέσα στήν ἱστορία τοῦ κόσμου καὶ στὴ ζωὴ κάθε ἀνθρώπου. Ἡ μελέτη του, λοιπόν, εἶναι μιὰ συνάντηση· εἶναι κοινωνία· εἶναι μεταμόρφωση.
Ἡ ποιμαντικὴ διάσταση τῆς μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἔχει νὰ κάνει πρωτίστως μὲ τήν ἀνάγκη τοῦ ἀνθρώπου νὰ ἀκούσει τόν Θεὸ μέσα στόν λαβύρινθο τῶν σύγχρονων φωνῶν καὶ νὰ βρεῖ σὲ Αὐτόν ἀπαντήσεις στὰ ὑπαρξιακὰ του ἐρωτήματα. Ἡ Ἐκκλησία, ὡς φιλόστοργη Μητέρα, καλεῖται νὰ καθοδηγήσει τὰ μέλη της πρός αὐτὴ τὴ συνάντηση, ὄχι μόνο μὲ κηρύγματα καὶ λόγους, ἀλλὰ καὶ μὲ τήν καλλιέργεια προσωπικῆς καὶ συλλογικῆς σχέσης μὲ τήν Ἁγία Γραφή. Οἱ Κύκλοι Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς δέν εἶναι ἁπλῶς «μαθήματα». Εἶναι ποιμαντικὰ ἐργαστήρια πνευματικῆς ἀνάτασης. Εἶναι τόποι ὅπου ὁ πιστός μαθαίνει νὰ προσεγγίζει τὴ Γραφὴ ὄχι ὡς ξένο κείμενο, ἀλλὰ ὡς τὴ δικὴ του ἱστορία σωτηρίας.
Ἡ ποιμαντικὴ τῆς Ἐκκλησίας δέν μπορεῖ νὰ νοηθεῖ χωρίς τήν ἀναφορὰ στόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Ὁ Χριστός, ὁ Μέγας Ποιμήν, δίδαξε, ἑρμήνευσε, ἐπεξήγησε τίς Γραφές, καὶ μέσα ἀπὸ αὐτές ἀποκάλυψε τήν ταυτότητὰ Του ὡς Υἱός τοῦ Θεοῦ. Ὁ λόγος Του δέν ἦταν διανοητικὴ πληροφορία· ἦταν ζωὴ καὶ φῶς. Τὸ ἴδιο καλεῖται νὰ προσφέρει καὶ ὁ ποιμένας τοῦ λαοῦ σήμερα· ὄχι ἁπλῶς γνώση, ἀλλὰ καρποφόρα συνάντηση μὲ τόν Θεὸ τῆς Ἀποκαλύψεως.
Ἡ διδασκαλία καὶ ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς σὲ κύκλους μὲ πιστούς, σὲ ἁπλὸ καὶ κατανοητὸ λόγο, ἐνισχύει τήν πνευματικὴ αὐτοσυνειδησία τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας. Δίνει ἀπαντήσεις σὲ προβληματισμούς, θεραπεύει πνευματικές πληγές, φέρνει παρηγοριὰ καὶ ἐλπίδα σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ χαρακτηρίζεται ἀπὸ σύγχυση καὶ ἠθικὴ ἀστάθεια. Ὁ πιστός ποὺ μελετᾶ συστηματικὰ τίς Γραφές, μαθαίνει ὄχι ἁπλῶς νὰ «ξέρει» τόν Θεό, ἀλλὰ νὰ Τόν ἐμπιστεύεται, νὰ Τόν ἀγαπᾶ, νὰ Τόν ὑπηρετεῖ.
Σὲ αὐτὸ τὸ πλαίσιο, οἱ Κύκλοι Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς λειτουργοῦν ὡς ἀληθινὰ ποιμαντικὰ κέντρα, ὡς χῶροι καλλιέργειας τοῦ ἐσωτερικοῦ ἀνθρώπου, ὅπου ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ γίνεται σπόρος, θεμέλιο καὶ φῶς ζωῆς. Ἡ ποιμαντικὴ ἀξία αὐτοῦ τοῦ ἔργου εἶναι ἀνεκτίμητη καὶ ἔχει διαχρονικὰ καρπούς, τόσο στήν προσωπικὴ ὡρίμανση τῶν πιστῶν, ὅσο καὶ στὴ συνοχὴ καί πνευματικὴ πρόοδο τῆς ἐνοριακῆς κοινότητας καὶ κατ᾽ ἐπέκταση μιᾶς Ἐπισκοπῆς – Μητρόπολης.
Ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς, λοιπόν, δέν εἶναι πολυτέλεια. Εἶναι ἐπιτακτικὴ ἀνάγκη. Καὶ ἡ Ἐκκλησία ποὺ ἐπενδύει σὲ αὐτή, εἶναι Ἐκκλησία ποὺ διακονεῖ τὸ παρόν μὲ ἐλπίδα καὶ ἀνοίγει δρόμους γιὰ ἕνα φωτεινὸ μέλλον.
3. Ἀπολογισμός καὶ ἀναγνώριση τῶν δυσκολιῶν στὴ λειτουργία τῶν Κύκλων Μελέτης Ἁγίας Γραφῆς.
Τὸ ἔργο τῶν Κύκλων Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἄν καὶ ἀναμφισβήτητα εὐλογημένο καὶ ζωογόνο, δέν παύει νὰ φέρει τὰ χαρακτηριστικὰ κάθε ζωντανῆς καὶ εἰλικρινοῦς ποιμαντικῆς προσπάθειας: πορεύεται μέσα σὲ προκλήσεις, ἀνταποκρίνεται σὲ πραγματικές ἀνθρώπινες ἀνάγκες καὶ καλεῖται νὰ ἀναμετρηθεῖ μὲ τίς δυσκολίες τῆς ἐποχῆς μας.
Μία ἀπὸ τίς βασικές προκλήσεις ποὺ συναντοῦμε εἶναι ἡ ἔλλειψη κινήτρων στούς πιστούς γιὰ συστηματικὴ ἐνασχόληση μὲ τήν Ἁγία Γραφή. Γιὰ πολλούς, ἡ μελέτη τῆς Γραφῆς δέν ἔχει ἐνταχθεῖ ὀργανικὰ στόν τρόπο τῆς πνευματικῆς ζωῆς. Ἐνῶ ἡ προσευχή, ὁ ἐκκλησιασμός καὶ ἡ ἐξομολόγηση ἔχουν θέση στὴ συνείδησὴ τους, ἡ καθημερινὴ ἐπαφὴ μὲ τὸ βιβλικὸ κείμενο φαντάζει, ἴσως, δευτερεύουσα ἤ δυσπρόσιτη. Δέν πρόκειται γιὰ ἀδιαφορία ἤ ἀμέλεια· πολλές φορές εἶναι ἁπλῶς ἡ ἔλλειψη προτύπου ἤ ἐμπειρίας, δηλαδὴ δέν τούς ἔχει δοθεῖ ὁ χῶρος καὶ ὁ τρόπος νὰ ἀνακαλύψουν πόσο ζωντανός καὶ προσωπικός εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ.
Παράλληλα, ὑπάρχει καὶ ὁ φόβος ἤ ἡ ἀμηχανία ἀπέναντι στὰ βιβλικὰ κείμενα. Πολλοὶ πιστοὶ αἰσθάνονται ὅτι ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι δύσκολη, γεμάτη συμβολισμούς, ἱστορικὰ δεδομένα, γλωσσικές ἀποστάσεις καὶ θεολογικὰ νοήματα ποὺ φοβοῦνται ὅτι δέν θὰ κατανοήσουν. Αὐτὴ ἡ ἀμηχανία, ποὺ συχνὰ συνοδεύεται ἀπὸ ἕναν δικαιολογημένο δισταγμό, τούς ἀπομακρύνει ἀπὸ τὴ μελέτη. Ἡ ἀπορία τους δέν εἶναι ἀπιστία· εἶναι εἰλικρινές ἐρώτημα: «Πῶς μπορῶ νὰ καταλάβω κάτι τόσο ἱερό;».
Ἐπιπλέον, δέν μποροῦμε νὰ παραβλέψουμε τίς ἀντικειμενικές δυσκολίες τῆς καθημερινότητας: οἱ ταχεῖς ρυθμοὶ ζωῆς, ἡ ἐργασιακὴ πίεση, τὰ οἰκογενειακὰ βάρη, ἡ διάσπαση τῆς προσοχῆς ἀπὸ πλῆθος ἐρεθισμάτων. Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος κουβαλάει μέσα του μιὰ συνεχῆ κόπωση – σωματική, πνευματικὴ καὶ ψυχική. Ἡ προοπτικὴ τῆς συστηματικῆς συμμετοχῆς σὲ ἕναν κύκλο μελέτης φαντάζει συχνὰ πολυτέλεια, ἄν καί, στήν πραγματικότητα, εἶναι ἀνακούφιση.
Μέσα σὲ αὐτὸ τὸ πλαίσιο, ἡ Ἐκκλησία δέν καλεῖται νὰ ἐπιβάλει, ἀλλὰ νὰ ἐμπνεύσει. Νὰ δείξει ὅτι ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς δέν εἶναι ὑποχρέωση, ἀλλὰ πρόσκληση. Ὅτι δέν ἀπευθύνεται σὲ εἰδικούς, ἀλλὰ σὲ κάθε ἄνθρωπο ποὺ διψᾶ γιὰ τόν Θεό. Νὰ προσφέρει τόπο ὅπου οἱ ἄνθρωποι δέν θὰ αἰσθάνονται ὅτι «δέν ξέρουν», ἀλλὰ ὅτι «μαθαίνουν μαζί», σὲ πνεῦμα ταπείνωσης, ἀγάπης καὶ ἀδελφικῆς συνοδοιπορίας.
Ὁ ἀπολογισμός τῶν δυσκολιῶν αὐτῶν δέν γίνεται γιὰ νὰ μᾶς ἀπογοητεύσει. Ἀντιθέτως, γίνεται γιὰ νὰ μᾶς δώσει ἐφαλτήριο ἀνανέωσης, δημιουργικῆς προσαρμογῆς καὶ πνευματικῆς ἐπιμονῆς. Οἱ δυσκολίες μᾶς βοηθοῦν νὰ κατανοήσουμε βαθύτερα τίς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων, νὰ οἰκοδομήσουμε νέους τρόπους προσέγγισης καὶ νὰ ἐνισχύσουμε τήν ὑπομονὴ καὶ τὴ διάκρισὴ μας. Ἄλλωστε, κάθε σπόρος τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ χρειάζεται χρόνο γιὰ νὰ καρποφορήσει, καὶ κάθε κύκλος μελέτης εἶναι ἕνα μικρὸ σπορεῖο πίστης, ἐλπίδας καὶ πνευματικῆς ὡρίμανσης.
4. Βελτιώσεις καὶ ποιμαντικὴ συνέργεια.
Ἡ ποιμαντικὴ προσπάθεια τῶν Κύκλων Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς εἶναι ἕνα δυναμικὸ ἔργο, ποὺ δέν σταματᾶ νὰ ἐξελίσσεται, νὰ ὡριμάζει καὶ νὰ ἀναζητεῖ τρόπους νὰ ἀνταποκριθεῖ πιὸ οὐσιαστικὰ στίς ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων. Ὁ ἀπολογισμός καὶ ἡ ἐπίγνωση τῶν δυσκολιῶν μᾶς καλοῦν νὰ προχωρήσουμε σὲ βελτιώσεις. Ὄχι μὲ τὸ πνεῦμα τῆς κριτικῆς ἤ τῆς ἀπογοήτευσης, ἀλλὰ μὲ τὴ χαρμόσυνη αἴσθηση τῆς κοινῆς μας εὐθύνης γιὰ ἕνα ἔργο ποὺ καρποφορεῖ ἐν Κυρίω.
Πρῶτο καὶ οὐσιῶδες σημεῖο εἶναι ἡ καλλιέργεια ἐσωτερικοῦ κινήτρου στούς πιστούς. Ἡ πρόσκληση στὴ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς πρέπει νὰ παρουσιάζεται ὡς μία εὐκαιρία προσωπικῆς συνάντησης μὲ τόν Θεό, καὶ ὄχι ὡς ὑποχρέωση. Τὸ κήρυγμα, ἡ πνευματικὴ καθοδήγηση, ἀλλὰ καὶ οἱ προσωπικές σχέσεις τοῦ ἱερέως μὲ τούς ἐνορίτες μποροῦν νὰ γίνουν γέφυρες γιὰ νὰ κερδηθεῖ ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου. Μία μικρή, ζεστὴ καὶ φιλόξενη ὁμάδα, ὅπου ὁ διάλογος γίνεται μὲ ἁπλότητα καὶ σεβασμό, εἶναι πολλές φορές τὸ ἰσχυρότερο κίνητρο συμμετοχῆς.
Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει καὶ ἡ κατάρτιση τῶν ὑπευθύνων τῶν Ἁγιογραφικῶν Κύκλων. Ἡ Μητρόπολὴ μας μπορεῖ νὰ ἐνισχύσει τὴ διοργάνωση σεμιναρίων, ἐπιμορφωτικῶν συναντήσεων καὶ παροχῆς βοηθητικοῦ ὑλικοῦ γιὰ τήν ὑποστήριξη ὅσων διδάσκουν. Ἡ ἀναβάθμιση τῆς θεολογικῆς καὶ παιδαγωγικῆς κατάρτισης θὰ λειτουργήσει ἐνισχυτικὰ καὶ ἐνθαρρυντικὰ γιὰ ὅλους.
Ἕνα ἄλλο οὐσιῶδες πεδίο εἶναι ἡ συνεργασία μεταξὺ τῶν ποιμαντικῶν φορέων τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως. Οἱ Κύκλοι Μελέτης μποροῦν νὰ λειτουργοῦν σὲ συνάφεια μὲ τὰ Κατηχητικά, τὰ Ἐνοριακὰ Πνευματικὰ Κέντρα, τὰ Γραφεῖα Νεότητος καὶ τίς δράσεις τῶν ἐνοριῶν. Μπορεῖ νὰ ἀξιοποιηθεῖ κοινὸ ὑλικό, κοινός σχεδιασμός, ἀλλὰ καὶ ἡ δύναμη τῆς ἀλληλοϋποστήριξης. Ὅπου ἡ ἐνορία λειτουργεῖ ὡς κοινότητα συνεργαζόμενη καὶ συντονισμένη, οἱ καρποί εἶναι πάντα πολλαπλάσιοι.
Τέλος, προτείνεται ἡ ἀξιοποίηση τῶν μέσων ἐπικοινωνίας καί τῆς τεχνολογίας, μὲ τὴ δημιουργία ἠχητικοῦ ἤ ψηφιακοῦ ὑλικοῦ, τὴ χρήση διαδικτυακῶν συναντήσεων ὅπου αὐτὸ χρειάζεται, καὶ τήν προβολὴ θεμάτων Ἁγίας Γραφῆς στὰ ἐνοριακὰ ἔντυπα καὶ τὰ μέσα κοινωνικῆς δικτύωσης. Ὄχι ὡς ὑποκατάσταση τῆς διὰ ζώσης ἐμπειρίας, ἀλλὰ ὡς συμπληρωματικὸ μέσο γιὰ ὅσους ἀδυνατοῦν νὰ παρευρίσκονται.
Ἡ ποιμαντικὴ συνέργεια, λοιπόν, εἶναι τὸ μεγάλο μας πλεονέκτημα· ὅταν ὅλοι μαζί, κληρικοὶ καὶ λαϊκοί, παλαιότεροι καὶ νεότεροι, γίνουμε κοινωνοὶ τοῦ ἴδιου ὁράματος μὲ τὸ ὅραμα τοῦ Σεβασμιωτὰτου, τότε κάθε βελτίωση γίνεται δυνατὴ καὶ κάθε κύκλος μελέτης μεταμορφώνεται σὲ τόπο ἀληθινῆς μαθητείας στόν Χριστό.
5. Προσωπικό ἦθος καὶ ρόλος τοῦ ὑπευθύνου.
Κεντρικός πυλώνας τῆς λειτουργίας κάθε Κύκλου Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς εἶναι ὁ συντονιστής – ὑπεύθυνος. Ὁ ρόλος του δέν περιορίζεται στὴ διαχείριση τοῦ χρόνου ἤ στήν ἁπλὴ παρουσίαση ἑνός κειμένου. Εἶναι βαθιὰ ποιμαντικός, παιδαγωγικός καὶ πνευματικός. Ὁ ὑπεύθυνος γίνεται ἡ «γέφυρα» ἀνάμεσα στόν λόγο τοῦ Θεοῦ καὶ στίς καρδιές τῶν ἀνθρώπων. Καὶ αὐτὴ ἡ ἀποστολὴ ἀπαιτεῖ ὄχι τελειότητα, ἀλλὰ αὐθεντικότητα, ἦθος, διάκριση καὶ πίστη.
Τὸ προσωπικὸ ἦθος του δέν εἶναι ἕνα ἐξωτερικὸ προφίλ ἤ μιὰ δημόσια εἰκόνα. Εἶναι ἡ ἐσωτερικὴ του στάση, ἡ γνησιότητά του, ἡ ἁπλότητά του καὶ ἡ εἰλικρίνεια μὲ τήν ὁποία σχετίζεται μὲ τούς ἀνθρώπους καὶ μὲ τόν Θεό. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ δέν προσφέρεται σάν μάθημα, ἀλλά μοιράζεται σάν ἐμπειρία. Γι᾽ αὐτό, ἡ ταπείνωση, ἡ ὑπομονή, ἡ ἀκρόαση, ἡ διακριτικότητα καὶ τὸ πνεῦμα διακονίας εἶναι τὰ πιὸ ἰσχυρὰ ἐργαλεῖα στὰ χέρια του.
Ὁ συντονιστής δέν καλεῖται νὰ ἔχει ἀπαντήσεις γιὰ ὅλα, οὔτε νὰ μιλᾶ ὡς αὐθεντία. Ἀντιθέτως, καλεῖται νὰ ἀνοίγει χῶρο διαλόγου, νὰ σέβεται τὴ δυσκολία τοῦ ἄλλου, νὰ ἐνθαρρύνει τήν ἐλεύθερη ἔκφραση, νὰ δείχνει ἀγάπη καὶ κατανόηση. Σὲ ἕναν κόσμο ποὺ συχνὰ πληγώνει ἤ ἀπαξιώνει τήν ἄποψη τοῦ ἀδύναμου, ὁ συντονιστής καλεῖται νὰ εἶναι φορέας ἀποδοχῆς καὶ ἐνθάρρυνσης.
Ἰδιαίτερη σημασία ἔχει ἡ πνευματικὴ προετοιμασία. Ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς εἶναι πρῶτα ἀπὸ ὅλα προσωπικὴ τροφή, καὶ μόνο ὕστερα διδασκαλία. Ὁ συντονιστής χρειάζεται νὰ ζεῖ ὁ ἴδιος τόν λόγο τοῦ Θεοῦ στήν καθημερινότητά του: νὰ προσεύχεται, νὰ διαβάζει, νὰ προβληματίζεται, νὰ ζητᾶ καθοδήγηση, νὰ ἐξομολογεῖται. Ὄχι γιὰ νὰ εἶναι «παράδειγμα» στούς ἄλλους, ἀλλὰ γιατὶ αὐτός εἶναι ὁ φυσικός τρόπος ζωῆς κάθε μέλους τῆς Ἐκκλησίας.
Ὁ ρόλος του εἶναι ἐπίσης συνδετικός: νὰ χτίζει σχέσεις ἐμπιστοσύνης, νὰ διατηρεῖ τήν ἑνότητα τῆς ὁμάδας, νὰ ἀναγνωρίζει καὶ νὰ ἐνεργοποιεῖ τὰ χαρίσματα τῶν μελῶν. Κάθε Κύκλος Μελέτης εἶναι κοινότητα· δέν στηρίζεται στόν συντονιστή, ἀλλὰ αὐτός ὀφείλει νὰ φροντίζει ὥστε ὅλα τὰ μέλη νὰ αἰσθάνονται πώς συνεισφέρουν, ἀνήκουν καὶ προοδεύουν.
Τέλος, ὁ συντονιστής χρειάζεται νὰ ἔχει πνεῦμα μαθητείας: νὰ παραμένει ἀνοιχτός στὴ γνώση, νὰ δέχεται ἀνατροφοδότηση, νὰ ἐξελίσσεται. Ἡ Μητρόπολη μπορεῖ νὰ τόν ἐνισχύσει μέσα ἀπὸ σεμινάρια, κοινές συναντήσεις, ὑλικό ὑποστήριξης. Ὅμως ἡ καρδιά τοῦ ἔργου του θὰ παραμένει πάντα ἡ διάθεση νὰ διακονήσει μὲ ἀγάπη, σοβαρότητα καὶ πίστη. Δέν ζητοῦμε τέλειους ἀνθρώπους. Ζητοῦμε συνοδοιπόρους στήν πνευματικὴ πορεία. Καὶ ἕνας καλός συντονιστής εἶναι, πρῶτα ἀπὸ ὅλα, ἀδελφός ποὺ περπατᾶ μαζὶ μὲ τούς ἄλλους, μὲ σεβασμό, ἐλπίδα καὶ φωτισμό Θεοῦ.
6. Τρόποι βελτίωσης καὶ ἀνανέωσης τῶν Κύκλων Μελέτης - Ἀπὸ τόν λειτουργικό ΄΄καθωσπρεπισμό΄΄ στὴ δυναμικὴ πνευματικότητα.
Οἱ Κύκλοι Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς κινδυνεύουν κάποιες φορές νὰ περιοριστοῦν σὲ μιὰ κατ᾽ ἐπίφασιν «σωστή» λειτουργία, ὅπου κυριαρχεῖ ὁ τύπος, ἡ συνήθεια καὶ μιὰ εὐγένεια χωρίς καρποφορία. Στόχος ὅμως εἶναι νὰ μεταμορφώνονται σὲ ζωντανὰ ἐργαστήρια πνευματικότητας, σὲ ἑστίες αὐθεντικοῦ ἐκκλησιαστικοῦ βίου.
Ἡ ἀνανέωση μπορεῖ νὰ ξεκινήσει μὲ μικρές ἀλλὰ οὐσιαστικές κινήσεις: νὰ δίνεται περισσότερος χῶρος στήν ἐσωτερικὴ ἀναζήτηση καὶ στόν προσωπικὸ προβληματισμό· νὰ δημιουργεῖται κλίμα ἐμπιστοσύνης, ὅπου οἱ συμμετέχοντες νιώθουν ἄνετα νὰ ἐκφραστοῦν εἰλικρινά· νὰ ἐμπλουτίζεται ἡ παρουσίαση μὲ βιωματικὰ παραδείγματα, σχετικές ἁγιογραφικές ἀναφορές καὶ διακριτικὴ ἀναφορὰ στὴ σύγχρονη ζωή.
Πάνω ἀπὸ ὅλα, χρειάζεται νὰ ἐγκαταλείψουμε τὴ νοοτροπία τῆς «ὁλοκληρωμένης παρουσίασης» καὶ νὰ ἐπιλέξουμε τὴ μετοχὴ σὲ μιὰ κοινὴ πνευματικὴ πορεία. Ἀπὸ τόν καθωσπρεπισμὸ τοῦ «πρέπει νὰ εἰπωθοῦν ὅλα», ἅς περάσουμε στὴ χαρὰ τοῦ «ἅς προχωρήσουμε μαζὶ μὲ ὅσα καταλάβαμε». Ἔτσι, οἱ Κύκλοι θὰ ξαναβροῦν τόν δυναμισμὸ τους καὶ θὰ ἀναδείξουν τὸ πρωταρχικὸ τους νόημα· τήν ἀπὸ καρδίας συνάντηση μὲ τόν Χριστὸ μέσα ἀπὸ τόν λόγο Του.
7. Ἡ φετινή θεματολογία.
Ἡ θεματολογία τῶν Κύκλων Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς τοῦ νέου Ἱεραποστολικοῦ ἔτους ἑστιάζει σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ ἱερὰ καὶ συγκλονιστικὰ μυστήρια τῆς χριστιανικῆς πίστης: τὸ Πάθος τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Πρόκειται γιὰ μία ἐπιλογὴ οὐσιώδη, βαθιὰ καὶ ὑπαρξιακὰ μεταμορφωτική, ποὺ καλεῖ ὅλους τούς συμμετέχοντες ὄχι ἁπλῶς νὰ μελετήσουν ἕνα ἱστορικὸ γεγονός, ἀλλὰ νὰ εἰσέλθουν μὲ δέος, ταπείνωση καὶ ἀγάπη στὸ μυστήριο τῆς θείας συγκατάβασης καὶ τῆς λύτρωσης τοῦ κόσμου.
Ὡς κεντρικὸ ἐγχειρίδιο γιὰ τὴ μελέτη μας φέτος εἶναι ὁ τρίτος τόμος τοῦ βιβλίου τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου πρώην Πειραιῶς κυροῦ Καλλινίκου μὲ τίτλο: «Ὁ βίος καὶ ἡ διδασκαλία τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ-εὐλαβικὴ προσέγγιση». Ἕνα βιβλίο ποὺ δέν περιορίζεται σὲ μία ἀκαδημαϊκὴ ἤ ἱστορικὴ προσέγγιση, ἀλλὰ προχωρᾶ σὲ βάθος, ἀναδεικνύοντας τόν σωτηριολογικὸ χαρακτήρα κάθε στιγμῆς τῆς ἱερῆς πορείας τοῦ Χριστοῦ πρός τόν Σταυρό.
Ἡ θεματικὴ τοῦ Πάθους μᾶς φέρνει ἀντιμέτωπους μὲ τήν καρδιὰ τῆς πίστης μας. Ὁ Χριστός «ταπεινώθη μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ» καὶ ἀκριβῶς σὲ αὐτὴ τὴ σιωπηλὴ ταπείνωση, στήν ὑπακοὴ Του στὸ θέλημα τοῦ Πατρός, στήν ἀγάπη Του «εἰς τέλος», ἀποκαλύπτεται ἡ ἀληθινὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ. Δέν εἶναι μία θεολογικὴ ἔννοια πρός κατανόηση, ἀλλὰ ἕνας δρόμος πρός μίμηση. Ἡ μελέτη τοῦ Πάθους μᾶς προσκαλεῖ νὰ ἀναμετρηθοῦμε μὲ τόν δικὸ μας πόνο, τίς δικές μας δοκιμασίες, καὶ νὰ τίς ἐντάξουμε στὸ φῶς τῆς Σταυρικῆς θυσίας.
Τὸ βιβλίο τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου μᾶς καθοδηγεῖ μὲ θεολογικὴ ἀκρίβεια καὶ πνευματικὴ καθαρότητα στὰ γεγονότα τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Ἑβδομάδος. Ἀπὸ τόν Μυστικὸ Δεῖπνο καὶ τήν προδοσία, μέχρι τόν Γολγοθὰ καὶ τήν Ταφή, κάθε κεφάλαιο ἀναδεικνύει ὄχι μόνο τὰ ἱστορικὰ συμβάντα ἀλλὰ καὶ τήν ἐσωτερικὴ πνευματικὴ τους σημασία: τήν ἀγάπη ποὺ προσφέρεται χωρίς ἀνταπόδοση, τὴ συγγνώμη ποὺ δίδεται πρίν κάν ζητηθεῖ, τήν ὑπέρβαση τοῦ πόνου μέσα ἀπὸ τήν ἐλπίδα τῆς Ἀναστάσεως.
Ἡ θεματολογία αὐτὴ ἀποτελεῖ καὶ μία ποιμαντικὴ εὐκαιρία γιὰ νὰ καλλιεργηθεῖ στούς πιστούς ἡ εὐαισθησία ἀπέναντι στὸ σταυρικὸ ἦθος τῆς Ἐκκλησίας. Σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ ἡ ἀποδοχὴ τοῦ πόνου καὶ ἡ ἔννοια τῆς θυσίας γίνονται ὅλο καὶ πιὸ ξένες στόν σύγχρονο ἄνθρωπο, ἡ μελέτη τοῦ Πάθους ἐπαναφέρει στὸ προσκήνιο τήν καρδιὰ τῆς χριστιανικῆς ταυτότητας: «οὔχ ὡς ἐγώ θέλω, ἄλλ᾽ ὡς σύ».
Οἱ Κύκλοι Μελέτης μποροῦν νὰ βοηθήσουν τούς συμμετέχοντες νὰ συνδέσουν τήν προσωπικὴ τους ἐμπειρία ζωῆς μὲ τήν ἐμπειρία τοῦ Πάθους. Κάθε πόνος, κάθε θλίψη, κάθε σταυρικὴ δοκιμασία στὴ ζωὴ τῶν πιστῶν μπορεῖ νὰ φωτιστεῖ καὶ νὰ ἀποκτήσει νέο νόημα, ὅταν τοποθετεῖται δίπλα στόν Ἐσταυρωμένο Χριστό. Δέν πρόκειται γιὰ θεωρητικὴ ἐνθάρρυνση, ἀλλὰ γιὰ μία ἀληθινὴ μετάγγιση ζωῆς καὶ ἐλπίδας ἀπὸ τόν Σταυρὸ στὸ σταυρόφορο βίο κάθε χριστιανοῦ.
Πρακτικά, ἡ φετινὴ θεματολογία μπορεῖ νὰ προσεγγιστεῖ μὲ διαλογικὴ συμμετοχή, ἀνάγνωση ἀποσπασμάτων ἀπὸ τὸ βιβλίο, σύνδεση μὲ ἀντίστοιχα εὐαγγελικὰ κείμενα, καὶ ἀνταλλαγὴ σκέψεων καὶ βιωμάτων. Οἱ ὑπεύθυνοι μποροῦν νὰ ἐνθαρρύνουν τήν ἥσυχη ἀναζήτηση, τήν προσευχητικὴ στάση καὶ τόν διάλογο γύρω ἀπὸ δύσκολα ἐρωτήματα: Ποῦ συναντῶ τόν Χριστὸ στὴ δικὴ μου ζωή; Τὶ σημαίνει νὰ συγχωρῶ ὅπως Ἐκεῖνος ἐπάνω στόν Σταυρό; Πῶς μπορῶ νὰ μεταμορφώσω τὴ θλίψη σὲ προσφορά;
Ἡ προσέγγιση τοῦ Πάθους δέν πρέπει νὰ εἶναι ψυχολογικὴ ἤ μελοδραματική. Ἀντιθέτως, ὁ στόχος μας εἶναι νὰ βοηθήσουμε τούς ἀνθρώπους νὰ δοῦν τήν ἀναστάσιμη διάσταση τοῦ Πάθους· τόν Σταυρὸ ὄχι ὡς τέλος, ἀλλὰ ὡς ἀρχή· ὄχι ὡς ἥττα, ἀλλὰ ὡς θρίαμβο τῆς ἀγάπης. Γι᾽ αὐτό καὶ ἡ φετινὴ πορεία δέν σταματᾶ στόν Γολγοθά, ἀλλὰ ὁδηγεῖ πρός τήν Ἀνάσταση, πρός τήν ἐλπίδα καὶ τήν καινούρια ζωὴ ἐν Χριστῷ.
Ἡ ἐπιλογὴ τῆς συγκεκριμένης θεματολογίας ἀντανακλᾶ καὶ τήν πνευματικὴ μέριμνα τῆς Μητροπόλεώς μας, νὰ προσφέρει ὄχι ἁπλῶς θεολογικές γνώσεις, ἀλλὰ ὑπαρξιακές ἀπαντήσεις. Τὸ παρόν βοήθημα γίνεται φέτος τὸ ΄΄σχολεῖο,΄΄ ὅπου μαθαίνουμε νὰ ἀγαποῦμε πιὸ βαθιά, νὰ σηκώνουμε τόν σταυρὸ μας πιὸ συνειδητὰ καὶ νὰ προσμένουμε τήν Ἀνάσταση μὲ βεβαιότητα πίστεως.
8. Πρακτικοὶ τρόποι ἀξιοποίησης τῆς νέας θεματολογίας – Τὸ Πάθος τοῦ Κυρίου ὡς πυξίδα πνευματικῆς μεταμορφώσεως.
Ἡ φετινὴ θεματολογία, μὲ ἐπίκεντρο τὸ Πάθος τοῦ Κυρίου, δέν ἀποτελεῖ ἁπλῶς ἕνα ἀκόμα ἀντικείμενο μελέτης, ἀλλὰ ἕναν θεολογικὸ καί βιωματικὸ ὁδηγὸ μεταμορφώσεως γιὰ τούς κύκλους μελέτης καὶ τίς ψυχές τῶν συμμετεχόντων. Γιὰ νὰ καρποφορήσει ὅμως πνευματικὰ αὐτὴ ἡ πορεία, χρειάζεται νὰ βρεῖ πρακτικὴ ἔκφραση στὴ λειτουργία τῶν κύκλων. Παρακάτω προτείνονται τρόποι ἀξιοποίησης ποὺ μποροῦν νὰ ἐμπλουτίσουν τὴ μελέτη καὶ νὰ ἐνισχύσουν τήν ἐμπειρία τῶν μελῶν.
Πρῶτα ἀπὸ ὅλα, εἶναι σημαντικὸ κάθε συνάντηση νὰ ξεκινᾶ μὲ σύντομη προσευχὴ καὶ ἀνάγνωση σχετικοῦ ἀποσπάσματος ἀπὸ τήν Καινὴ Διαθήκη ἤ τὸ βιβλίο τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου. Ἡ σύνδεση τῆς θεωρίας μὲ τὸ ἱερὸ κείμενο δίνει βάθος καὶ νοηματοδοτεῖ τήν ἑκάστοτε θεματικὴ ἑνότητα.
Κατόπιν, ὁ ὑπεύθυνος μπορεῖ νὰ ἐνθαρρύνει τήν προσωπικὴ σύνδεση μὲ τὰ θέματα τοῦ Πάθους. Ἐρωτήματα ὅπως: «Ποιὰ στάση τοῦ Χριστοῦ μὲ ἀγγίζει περισσότερο;», «Πῶς μὲ καλεῖ τὸ Πάθος νὰ ἀλλάξω;», βοηθοῦν στὴ μετάβαση ἀπὸ τὴ γνώση στήν ἐμπειρία. Μέσα ἀπὸ τήν ἀνταλλαγὴ σκέψεων, οἱ συμμετέχοντες αἰσθάνονται συνοδοιπόροι καὶ ὄχι ἁπλοὶ ἀκροατές.
Πολύτιμο ἐργαλεῖο ἀποτελεῖ ἐνδεχομένως καὶ ἡ σιωπηλὴ ἀνάγνωση στὸ τέλος κάθε συνάντησης, ποὺ ἑστιάζει στὸ πάθος τοῦ Κυρίου ὡς πηγὴ ἐσωτερικῆς μετανοίας καὶ εἰρήνης. Αὐτὸ μπορεῖ νὰ γίνει μὲ ἕναν ψαλμικὸ στίχο, ἕνα ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ Συναξάρι ἤ ἕνα σύντομο ἀπόφθεγμα τοῦ βιβλίου.
Ἐπιπλέον, εἶναι χρήσιμο νὰ προγραμματιστοῦν 1-2 κοινές συναντήσεις, ἴσως κοντὰ στὴ Μεγάλη Τεσσαρακοστή, μὲ σκοπὸ τὴ βαθύτερη προσέγγιση τοῦ Σταυροῦ μέσα ἀπὸ ὁμιλίες, προσκυνηματικές εὐκαιρίες. Ἡ κοινὴ πνευματικὴ ἐμπειρία ἐνδυναμώνει τίς μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων σχέσεις.
Τέλος, προτείνεται ἡ ἐνίσχυση τῆς προσευχῆς καὶ τῆς ἐξομολόγησης ὡς βασικὰ βήματα μεταμορφώσεως. Ὁ ὑπεύθυνος, χωρίς νὰ πιέζει, μπορεῖ διακριτικὰ νὰ ὑπενθυμίζει ὅτι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ βρίσκει τήν πληρότητὰ του ὅταν ἐσωτερικεύεται καὶ ὑποστασιάζεται μέσα στὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας.
Τὸ Πάθος τοῦ Κυρίου δέν εἶναι ἁπλῶς ἱστορικὸ γεγονός· εἶναι καθημερινὴ κλήση σὲ θυσιαστικὴ ἀγάπη, συγχώρηση καὶ ἐμπιστοσύνη στόν Θεό. Κάθε κύκλος μελέτης μπορεῖ φέτος νὰ γίνει ἕνας μικρός Γολγοθάς φωτισμένος ἀπὸ τήν Ἀνάσταση, καὶ κάθε συμμετέχων ἕνας σύγχρονος μαθητής κάτω ἀπὸ τόν Σταυρό, ποὺ μαθαίνει νὰ ἀγαπᾶ μὲ ὅλη του τὴ ζωή.
Προτείνουμε, λοιπόν, οἱ κύκλοι μελέτης νὰ κινηθοῦν γύρω ἀπὸ τίς ἑξῆς πρακτικές ἀρχές:
Α. Θεματικὴ διάρθρωση κατὰ κεφάλαιο – καθοδήγηση μέσω τοῦ βιβλίου.
Κάθε συνάντηση μπορεῖ νὰ ὀργανωθεῖ γύρω ἀπὸ ἕνα θεματικὸ ἄξονα ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὸ βιβλίο, ὅπως π.χ. Ἡ προδοσία, οἱ δίκες τοῦ Χριστοῦ, ἡ ἄρνηση τοῦ Πέτρου, ἡ κρίση ἐνώπιον τοῦ Πιλάτου, ἡ σιωπὴ τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ἐσταυρωμένος ὡς Βασιλεύς, «Πάτερ ἅφες αὐτοῖς», ἡ Παναγία στὸ Γολγοθά, ἡ κατάβαση στόν Ἅδη. Αὐτὴ ἡ διάρθρωση δέν θὰ εἶναι ἁπλῶς ἀφηγηματική, ἀλλὰ ὑπαρξιακή: νὰ δοῦμε πῶς κάθε στάδιο τοῦ Πάθους μιλᾶ στήν προσωπικὴ μας ζωή.
Β. Σύγκριση τῶν εὐαγγελικῶν διηγήσεων καὶ πατερικὴ ἑρμηνεία.
Ἡ παράλληλη μελέτη τῶν τεσσάρων Εὐαγγελίων στὸ θέμα τοῦ Πάθους μπορεῖ νὰ ἐνισχύσει τὴ βιβλικὴ εὐαισθησία τῶν συμμετεχόντων. Προτείνεται ἡ χρήση πίνακα μὲ ἀντιπαραβολὴ τῶν χωρίων. Ἔπειτα, μὲ τὴ βοήθεια πατερικῶν σχολίων – π.χ. τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου – νὰ ἐμβαθύνουμε στὸ "γιατί" πίσω ἀπὸ κάθε γεγονός.
Γ. Σύνδεση μὲ τήν προσωπικὴ ζωὴ τῶν πιστῶν.
Ὁ μεγαλύτερος κίνδυνος εἶναι νὰ μελετήσουμε τὸ Πάθος ὡς ἐξωτερικὸ ἱστορικὸ γεγονός. Ὁ σταυρός, ὅμως, εἶναι προσκλητήριο: «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καὶ ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ». Τὸ ἐρώτημα κάθε συνάντησης θὰ μποροῦσε νὰ εἶναι: Τὶ σημαίνει γιὰ μένα προσωπικὰ ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ; Ποῦ καλοῦμαι νὰ σταυρωθῶ καὶ ἐγώ; Πῶς συγχωρῶ, ὅπως συγχώρησε Ἐκεῖνος;
Δ. Ἀνάγνωση ἐπιλεγμένων ὕμνων τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος.
Οἱ ὕμνοι τῆς Ἐκκλησίας μᾶς προσφέρουν μία μυσταγωγικὴ κατανόηση τοῦ Πάθους. Ἡ ἐνσωμάτωσὴ τους στίς συναντήσεις (π.χ. τροπάρια τοῦ Ὄρθρου τῆς Μ. Πέμπτης ἤ τὸ ΙΕ Ἀντίφωνο) δίνει λυρικότητα, προσευχητικὴ διάσταση καὶ ἐμπλουτίζει τήν κατανόηση.
Ε. Ἀναφορὰ σὲ σύγχρονες μαρτυρίες.
Οἱ βίοι συγχρόνων Ἁγίων (π.χ. Παΐσιος, Πορφύριος, Ἰάκωβος Τσαλίκης), ποὺ ἔζησαν σταυρικὰ καὶ ἀγάπησαν τόν Χριστὸ μέσα στόν πόνο, βοηθοῦν τούς πιστούς νὰ κατανοήσουν πώς τὸ Πάθος τοῦ Κυρίου δέν εἶναι μιὰ θεωρία ἀλλὰ μία δυνατότητα μίμησης.
Καὶ βέβαια μεγάλη βοήθεια ἀποτελεῖ γιὰ τούς ὑπευθύνους, ἡ ἐπεξεργασία τοῦ βιβλίου ἀπὸ τόν ἀγαπητὸ ἀδελφὸ μας πατέρα Σιλουανό Ψιλια, ὁ ὁποῖος ἀνέλαβε, κατόπιν προτροπῆς τοῦ Ἐπισκόπου μας, νὰ κάνει τὸ βιβλίο πιὸ ἄμεσο, πιὸ καταληπτὸ πρῶτα σὲ ἐμᾶς τούς ὑπευθύνους καὶ κατόπιν στὰ μέλη τῶν Συνάξεων.
ΣΤ. Ἐπαφὴ μὲ τὴ ζωὴ τῶν πιστῶν – σύνδεση μὲ τὰ βιώματά τους.
Ὅλα αὐτὰ τὰ παραπάνω ἔχουν ἕνα μόνο σκοπό, νὰ δείξουν στούς πιστούς καὶ φυσικὰ καὶ σὲ ἐμᾶς, ὅτι τὸ Πάθος τοῦ Κυρίου συνοψίζει τὴ δικὴ μας καθημερινὴ σταύρωση:
– στὴ μοναξιά,
– στὴ δοκιμασία τοῦ πόνου,
– στήν ἀδικία,
– στήν ἀπώλεια.
Μέσα ἀπὸ αὐτὴ τήν προσέγγιση, ἡ θεολογία συναντᾶ τήν ὕπαρξη. Τὸ Εὐαγγέλιο γίνεται «σῶμα καὶ αἷμα» στόν ἄνθρωπο τοῦ σήμερα.
Σ Υ Μ Π Ε Ρ Α Σ Μ Α:
Ἡ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὡς θεραπευτικὴ καὶ ἐλπιδοφόρα πρόταση στήν ἐποχὴ τῆς σύγχυσης.
Σὲ μιὰ ἐποχὴ πνευματικῆς ρευστότητας, ὑπαρξιακῆς ἀβεβαιότητας καὶ κοινωνικῆς ἀστάθειας, ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ὅπως μᾶς παραδίδεται στήν Ἁγία Γραφή, ἀναδεικνύεται ὡς μία ἀπὸ τίς ἐλάχιστες σταθερές. Ἡ μελέτη του δέν ἀποτελεῖ ἁπλῶς μιὰ συνήθεια ἐκκλησιαστικοῦ καθήκοντος, ἀλλὰ μιὰ θεραπευτικὴ καὶ σωτηριολογικὴ ἐμπειρία ποὺ προσφέρεται στόν σύγχρονο ἄνθρωπο ὡς ἀπάντηση στὸ ἄγχος, στήν ἀπομόνωση καὶ στόν πνευματικὸ κατακερματισμό.
Αὐτὴ τήν ἀλήθεια τήν ἔχει συνειδητοποιήσει μὲ βαθειὰ ποιμαντικὴ εὐαισθησία ὁ Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης μας κ. Δαμασκηνός, ὁ ὁποῖος ἀπὸ τήν ἀρχὴ τῆς ἀρχιερατικῆς του διακονίας ἔχει θέσει τὴ στήριξη, ἀνανέωση καὶ πνευματικὴ ἐμβάθυνση τῶν Κύκλων Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς στὸ ἐπίκεντρο τῆς ποιμαντικῆς του μέριμνας. Μὲ λόγο πατρικό, ἀλλὰ καὶ μὲ γνήσια ἀγωνία γιὰ τήν ποιότητα τῆς πνευματικῆς ζωῆς τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, παροτρύνει ὅλους μας νὰ βλέπουμε τὴ μελέτη τοῦ ἱεροῦ λόγου ὄχι ἁπλῶς ὡς πνευματικὴ ὑποχρέωση, ἀλλὰ ὡς ἀνάγκη καρδιᾶς, ὡς τρόπο ζωῆς.
Σὲ αὐτὴ τήν προσπάθεια, ἰδιαίτερη ἀναφορὰ ἀξίζει στούς ὑπευθύνους καὶ συντονιστές τῶν Κύκλων, οἱ ὁποῖοι, μὲ θυσιαστικὸ ἦθος, κρατοῦν ζωντανὴ τὴ φλόγα τῆς Γραφικῆς μελέτης μέσα στίς κοινότητες. Ἡ παρουσία τους δέν εἶναι ἁπλῶς ὀργανωτικὴ ἤ διδασκαλική· εἶναι μαρτυρία πίστεως καὶ ταπείνωσης. Μὲ τήν ὑπομονὴ τους, τὴ διακριτικότητα, τὴ φιλαδελφία καὶ τὸ προσωπικὸ τους βίωμα, γίνονται φορεῖς πνευματικῆς παρηγοριᾶς καὶ στηρίγματος σὲ μιὰ ἐποχὴ ποὺ πολλοὶ ἀναζητοῦν νόημα καὶ ἐλπίδα.
Οἱ Κύκλοι Μελέτης, ὅταν ὑπηρετοῦνται μὲ πνεῦμα προσευχῆς, ταπείνωσης καὶ διάκρισης, μεταμορφώνονται σὲ πνευματικὰ καταφύγια. Καὶ εἶναι βαθιὰ ἐνθαρρυντικὸ ὅτι σήμερα, μέσα ἀπὸ τίς ποιμαντικές κατευθύνσεις τοῦ Σεβασμιωτάτου καὶ τήν ἀφοσίωση τῶν ὑπευθύνων, διαφαίνεται μιὰ νέα δυναμική, ἕνας ἀνανεωμένος ζῆλος, μιὰ ἐλπίδα πνευματικῆς καρποφορίας.
Ἡ Ἁγία Γραφὴ δέν εἶναι ἕνα κείμενο τοῦ παρελθόντος· εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Ζῶντος Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπευθύνεται προσωπικὰ στόν καθένα μας. Εἶναι φῶς στὰ σκοτάδια μας, γιατρειὰ στίς πληγές μας, ἐλπίδα στὰ ἀδιέξοδὰ μας. Ἡ ἀλήθειὰ της δέν φθείρεται, δέν ξεθωριάζει, ἀλλὰ παραμένει ζωντανὴ καὶ ἐνεργὴ σὲ κάθε ἐποχὴ καὶ σὲ κάθε ψυχὴ ποὺ τήν προσεγγίζει μὲ πίστη καὶ πόθο.
Εὐχηθεῖτε, λοιπόν, Σεβασμιώτατε, νὰ συνεχίσουμε ὅλοι μαζί, κλῆρος καὶ λαός, ποιμένες καὶ συνοδοιπόροι, αὐτὴ τὴ σπουδαία διακονία μὲ καρδιὰ θερμή, νοῦ φωτισμένο καὶ διάθεση προσφορᾶς. Νὰ ἐπιτρέψουμε στόν λόγο τοῦ Θεοῦ νὰ μᾶς μορφώσει, νὰ μᾶς θεραπεύσει, νὰ μᾶς μεταμορφώσει. Νὰ γίνει ἡ κάθε ἁγιογραφικὴ σύναξη, τόπος ἀναστάσιμης ἐλπίδας, ὅπου θὰ ἀνθίζει ὁ καρπός τῆς πίστεως καὶ θὰ φωτίζεται ἡ ζωὴ μας μὲ τὸ φῶς τοῦ Χριστοῦ.
Εκ του Γραφείου Τύπου και Επικοινωνίας
της Ιεράς Μητροπόλεως
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου