Δημήτρης Τραπεζιώτης: Οι γύπες, ο Αράκυνθος και τα Στενά της Κλεισούρας. Πρόταση για την Προστασία, Διατήρηση και Ανάδειξή τους.

Οι γύπες, ο Αράκυνθος και  τα Στενά της Κλεισούρας.

Πρόταση

 για την Προστασία, Διατήρηση και Ανάδειξή τους.

Τα δύο τελευταία χρόνια,  στην ευρύτερη περιοχή του φαραγγιού της Κλεισούρας στο όρος Αράκυνθος βρέθηκαν νεκροί από δηλητηρίαση 16 γύπες του είδους Gyps fulvus (πρόσφατη δηλητηρίαση 11 γυπών  έγινε τον

Φλεβάρη του τρέχοντος έτους). Πρόκειται για το σοβαρότερο περιστατικό δηλητηρίασης που έχει καταγραφεί στη χώρα, μετά από αυτό στα Στενά του Νέστου το 2012, και το μεγαλύτερο επιβεβαιωμένο όσον αφορά στα Όρνια.

Με αφορμή την εγκληματική  αυτή ενέργεια και  το γεγονός ότι η κλιματική αλλαγή απειλεί την ισορροπία των έμβιων οργανισμών στον πλανήτη και τέλος με στόχο  την εξεύρεση ουσιαστικής λύσης στο σοβαρό αυτό πρόβλημα,  φαινομενικά ήσσονος σημασίας για πολλούς σημαντικό όμως για την συγκεκριμένη περιοχή του Αρακύνθου που προστατεύεται από την Κοινοτική Οδηγία 92/43 και ταυτόχρονα μας παρέχει ευκαιρίες χρηματοδότησης έργων  ήπιας ανάπτυξης, το Δίκτυο Ενεργών Πολιτών με την επωνυμία – σύνθημα  «Act now-Παρέμβαση τώρα» παρεμβαίνει με προτάσεις προς όφελος των κατοίκων της περιοχής μας, του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.

ΟΡΟΣ ΑΡΑΚΥΝΘΟΣ ΚΑΙ ΣΤΕΝΑ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ, Συνολική επιφάνεια της περιοχής:   13.327 εκτάρια. Κοινοτικό καθεστώς προστασίας : pSC,  Κωδικός NATURA 2000 : GR2310010

Ο Αράκυνθος ή Ζυγός είναι ένα πολύκορφο βουνό μικρού σχετικά υψόμετρου με υψηλότερη κορυφή το Γρεβενό στα  982 μέτρα,  που εκτείνεται ανάμεσα στους ποταμούς  Εύηνο και Αχελώο, στην Αιτωλική Γη. Πρόκειται για ένα πολύμορφο βουνό που κάθε τόπο του σκεπάζει η αχλή της χιλιόχρονης ανθρώπινης ιστορίας. Πρόκειται ακόμα για ένα θύλακα που μέσα του φυλάσσει τις παρακαταθήκες της φυσικής μας κληρονομιάς.

Έχει τέσσερα μεγάλα φαράγγια, ένα εκ των οποίων είναι το  επιβλητικό φαράγγι της Κλεισούρας. Εδώ βρίσκονται τα “λημέρια” των Όρνιων.

Η Κλεισούρα με τους αξιοπερίεργους πανέμορφους  βράχους και τις απόκρημνες πλαγιές της είναι ένα Φυσικό Μνημείο. Το γεωλογικό αυτό θαύμα προστατεύεται από την οδηγία 409/79/ΕΟΚ και έχει χαρακτηρισθεί ως Ζώνη Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ), προκειμένου να διασωθεί ο τελευταίος πληθυσμός όρνιων που διαβιεί και αναπαράγεται εκεί.

Το όρνιο (Gyps fulvus) είναι ένα από τα τέσσερα είδη γυπών που ζουν στην Ευρώπη. Είναι ένα μεγαλόσωμο αρπακτικό πουλί, αποκλειστικά νεκροφάγο που λειτουργεί ως εξυγιαντής – καθαριστής της φύσης και βρίσκεται στην κορυφή της τροφικής πυραμίδας στο οικοσύστημα που ζει. Τα όρνια κουρνιάζουν και φωλιάζουν αποκλειστικά σε ασφαλή απόκρημνα και απρόσιτα γκρεμνά έτσι  ο Αράκυνθος τους εξασφαλίζει όλες τις προϋποθέσεις. Πριν μερικές  δεκαετίες, τα όρνια ήταν κοινά πουλιά στην περιοχή. Σήμερα το όρνιο είναι ιδιαίτερα σπάνιο και απειλούμενο με εξαφάνιση είδος. Η διατήρησή των όρνιων και του βιοτόπου τους αποτελεί χρέος προς τη φυσική μας κληρονομιά και θα πρέπει να γίνει μέλημα και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Εδώ θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι την περίοδο 2002-2004 εκπονήθηκε στην περιοχή Πρόγραμμα του ΥΠΕΧΩΔΕ  με τίτλο: « Μελέτη της βιολογίας και οικολογίας των όρνιων (Gyps fulvus) του όρους Αράκυνθος και των στενών της Κλεισούρας», με επιστημονικούς υπεύθυνους τους Γιάννη Ρουσόπουλο και Κωνσταντία Τραμπάζαλη. Φορέας υλοποίησης του Έργου ήταν η Εταιρία «Άμεση Επέμβαση για την Προστασία της Άγριας Φύσης» σε συνεργασία με  τον Δήμο Αρακύνθου και το Κέντρο Περιβάλλοντος Τριχωνίδας (ΚΕ.ΠΕ.ΤΡΙ.). Αξίζει να σημειωθεί η πρόθυμη συμβολή στην επιτυχία του Προγράμματος του  αείμνηστου τότε Δημάρχου Αρακύνθου  Κωνσταντίνου Λάκκα. Το πρόγραμμα κατέληξε σε δράσεις προστασίας των όρνιων της Κλεισούρας και ενημέρωσης του κοινού  τα δε αποτελέσματά του αποτελούν μέχρι σήμερα τη βάση για περαιτέρω μελέτες.

Οποιαδήποτε πλέον ανάπτυξη του συγκεκριμένου χώρου θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και να έχει ως γνώμονα την προστασία και διατήρηση του ευάλωτου πληθυσμού των όρνιων της περιοχής καθώς και της μοναδικής βιοποικιλότητας του φαραγγιού.

 Το  Δίκτυο Ενεργών Πολιτών με την επωνυμία – σύνθημα  «Act now-Παρέμβαση τώρα» έχει οργανώσει επιστημονική ομάδα με αντικείμενο τον Πολιτισμό και το Περιβάλλον η οποία με βάση και το ως άνω εκπονηθέν Πρόγραμμα διατυπώνει εξειδικευμένες προτάσεις σχετικά με την προστασία των όρνιων και την ανάδειξη του φαραγγιού που μπορούν να υλοποιηθούν με τη συμμετοχή και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και συγκεκριμένα:

·         Δημιουργία ταΐστρας  σε επιλεγμένο σημείο του Αρακύνθου, η οποία μπορεί να αποτελέσει με τις κατάλληλες υποδομές (όπως στην περιοχή της Δαδιάς), πόλο έλξης για οικοτουρισμό. 

·         Αφαίρεση στοιχείων αλλοίωσής του φαραγγιού όπως σκουπίδια, μπάζα κπλ.

·         Αισθητικές βελτιώσεις με επαναφορά της φυσικότητας όπου αυτή έχει αλλοιωθεί με φύτευση ενδημικών φυτών, ανάδειξη μονοπατιών κλπ.

·         Ανάπλαση χώρων παρά τον κεντρικό οδικό άξονα κατά τρόπο που να προσφέρεται άνετη και ευχάριστη στάθμευση.

·         Μικρό Μουσείο για τους γύπες της Ευρώπης με εκθεσιακό χώρο και Περίπτερο, για την υποδοχή και ενημέρωση των  επισκεπτών και την ερμηνεία του φυσικού χώρου. 

·         Εκθετήριο και Σημείο πώλησης ντόπιων  παραδοσιακών προϊόντων. 

·         Δημιουργία κυλικείου με δυνατότητα προσφοράς ελαφρού γεύματος, καφέ κλπ. (το μουσείο - περίπτερο, το εκθετήριο προϊόντων και το κυλικείο να εγκατασταθούν στην ευρύτερη περιοχή της Αγίας Ελεούσας).

• Μονοπάτι σύνδεσης των χώρων στάθμευσης  με τον χώρο της Παναγίας Ελεούσας.
• Ανάδειξη και βελτίωση υπάρχοντος μονοπατιού που συνδέει το φαράγγι με το χωριό Ελληνικά.
• Κανένας φωτισμός στα βράχια διότι η δημιουργία  φωτορύπανσης θα έχει ως αποτέλεσμα την εξαφάνιση των όρνιων και άλλων ειδών. Ο φωτισμός της παλαιάς Ε.Ο που διέρχεται από το φαράγγι θα πρέπει να ακολουθήσει τους σύγχρονους κανόνες φωτισμού όπου η δέσμη του φωτός επικεντρώνεται προς τα κάτω και το σύστημα τροφοδοτείται από Φωτοβολταϊκά πάνελ.
• Κανόνες και προδιαγραφές  για τις πτήσεις με αλεξίπτωτο πλαγιάς και την αναρρίχηση. 

·         Δημιουργία προγραμμάτων ξενάγησης με οικοξεναγούς.

·         Δημιουργία οικοτουριστικού οδηγού (ελληνικά-αγγλικά)  σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, δημιουργία ψηφιακής ξενάγησης μέσω smartphone.

·         Θέσεις θέας σε επιλεγμένα από ειδικούς σημεία.

·         Θέσεις παρατήρησης των όρνιων ( και άλλων πτηνών)- bird watching (μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και προσοδοφόρα μορφή εναλλακτικού τουρισμού).

• Υπογειοποίηση καλωδίων  υψηλής τάσης στην ευάλωτη περιοχή των όρνιων (και άλλων σπάνιων αρπακτικών). Εδώ τον λόγο έχει η Περιφέρεια σε συνεργασία με τη ΔΕΗ.

·          Υποστήριξη της παραδοσιακής κτηνοτροφίας με βασική επιδίωξη τη διατήρηση του ζωικού κεφαλαίου στα χωριά εντός του βιοτόπου.

·          Προώθηση της  Βιολογικής κτηνοτροφίας στην περιοχή προστασίας.

·          Προέκταση του Καταφυγίου Άγριας Ζωής με τρόπο που να καλύπτει ολόκληρο το βιότοπο των όρνιων, όλα τα φαράγγια και τα κρεμνά.

·         Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού.

Καλούμε Την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, το Δήμο Αγρινίου, το Δήμο Ι.Π. Μεσολογγίου, τον Φορέα Διαχείρισης Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου- Ακαρνανικών Ορέων,  από κοινού και σε συνεργασία με το Παν/μιο Πατρών-Τμήμα Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων να εκπονήσουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης και υποδομών για την προστασία των γυπών και της βιοποικιλότητας του Αρακύνθου και των στενών της Κλεισούρας λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω προτάσεις του Δικτύου  μας. Το Δίκτυό μας  θα προσφέρει  κάθε στοιχείο και πληροφορία που διαθέτει ώστε οι απαιτούμενες δράσεις να υλοποιηθούν άμεσα προτού ο πιο σημαντικός πληθυσμός των όρνιων της Ηπειρωτικής χώρας καταρρεύσει και εξαφανιστεί παρασύροντας  και άλλα είδη, ιδιαίτερα  σήμερα που η κλιματική αλλαγή απειλεί την ισορροπία των έμβιων οργανισμών στον πλανήτη.

Για το Δίκτυο Ενεργών Πολιτών

«Act now-Παρέμβαση τώρα»

Δημήτρης Τραπεζιώτης

Δικηγόρος, π. Δήμαρχος Θεστιέων